Kogo dotyczy JPK?

Od 1 lipca 2016 r. duzi przedsiębiorcy podlegają comiesięcznemu obowiązkowi składania pliku JPK_VAT (ewidencja VAT). Minął rok, odkąd obowiązek ten zaczął obejmować średnich i małych przedsiębiorców. Z kolei kilka dni temu również mikroprzedsiębiorcy dołączyli do tego grona. W sumie raportowanie w formie JPK objęło ok. 1,7 mln podatników. Dodatkowo z początkiem 1 lipca 2018 r. wszystkie wyżej wymienione grupy będą musiały wysyłać na żądanie pozostałe struktury (dużych przedsiębiorców dotyczy to już od 1 lipca 2016 r.). Są to faktury sprzedażowe, księgi rachunkowe, dane o stanie magazynów, wyciągi bankowe czy też podatkowa księga przychodów i rozchodów oraz ewidencja przychodów.

Czemu służy JPK?

Raportowanie w postaci JPK zostało wprowadzone przede wszystkim w celu pozyskiwania pełnych informacji o transakcjach podlegających opodatkowaniu VAT w kraju. Tylko w takim przypadku system może stanowić podstawę do identyfikacji wyłudzeń czy też unikania opodatkowania. Jak się dowiadujemy z komunikatów MF, na podstawie danych z JPK_VAT w Ministerstwie Finansów do końca września 2017 r. przeprowadzono 84 analizy, których celem była identyfikacja podmiotów podejrzewanych o nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych (w szczególności o udział w oszustwach karuzelowych). Analizowane były przede wszystkim podmioty wykazujące wysokie zwroty VAT (zarówno do zwrotu, jak i do przeniesienia), których to dane wskazywały na naruszenie przepisów prawa podatkowego. Za swoje skuteczne działania w przedmiotowym zakresie Ministerstwo Finansów zostało nawet pochwalone w raporcie przygotowanym przez Najwyższą Izbę Kontroli.

Konsultacje podatkowe ws. schemy JPK_VAT

W związku z dużą liczbą zgłoszonych uwag dotyczących JPK_VAT w minionym roku MF postanowiło zorganizować konsultacje podatkowe w sprawie zmian technicznych oraz ich rozbudowy. W konsultacjach wzięło udział kilkadziesiąt podmiotów (w tym renomowane spółki doradztwa podatkowego), a ich zwieńczeniem było opublikowane na stronie internetowej MF wszystkich pism skierowanych do MF. Jak się jednak okazało, ku zdziwieniu w szczególności biorących udział w przedmiotowych konsultacjach, kolejna, trzecia wersja schemy (technicznie obowiązująca od 1 lutego 2018 r.) powstała w oderwaniu od zgłaszanych uwag.

Centralny Rejestr Faktur

Od szeregu miesięcy podatnicy otrzymywali informacje na temat planowanego powstania Centralnego Rejestru Faktur. Trwała przy tym dyskusja co do tego, jaki kształt miałoby przybrać takie rozwiązanie. Spodziewano się nowego narzędzia, które powstanie niezależnie od JPK, którego celem będzie gromadzenie w chmurze danych na temat wystawianych przez podatników faktur.

Zgodnie jednak z informacjami otrzymanymi od MF CRF będzie niczym innym jak bazą zawierającą informacje na temat faktur, budowaną na gruncie informacji otrzymywanych poprzez JPK_VAT. Funkcjonowanie jej podstawowej wersji rozpocznie się już 25 lutego 2018 r. Jest to oczywiście dobra wiadomość dla podatników, ponieważ wdrożenie całkowicie nowego mechanizmu wymagałoby poniesienia olbrzymich kosztów.

Co ciekawe, w planach MF jest również uruchomienie kanału automatycznej zwrotnej informacji dla podatników. Ma on polegać na tym, że w przypadku, gdy w złożonym przez podatnika pliku JPK_VAT będą widniały faktury zakupowe, których wystawienie nie zostanie zaraportowane przez inne podmioty, podatnik taki otrzyma stosowną informację. Pozwoli to na skontaktowanie się z kontrahentem celem wyjaśnienia zaistniałych okoliczności, jak również podjęcie decyzji co do dalszego pozostawiania spornej pozycji w JPK_VAT (dla takich sytuacji przewiduje się możliwość usunięcia jej bez negatywnych konsekwencji w postaci odsetek czy też sankcji karnych).

ANALIZATOR_JPK

Dla celów weryfikacji JPK MF wykorzystuje elektroniczne narzędzie o nazwie ANALIZATOR_JPK. Począwszy od plików za luty 2017 r., rozpoczęto identyfikację niezgodności przy jego użyciu. Wstępnie sprowadzała się ona do wychwytywania: (i) rozbieżności w przekazanych plikach i deklaracjach złożonych za tożsamy okres, (ii) rozbieżności co do kwot transakcji wykazanych przez obie strony transakcji, jak również (iii) przypadków uwzględniania faktur VAT wystawionych przez podmioty, które nie posiadają statusu czynnego podatnika VAT.

Do pierwszego rodzaju rozbieżności dochodzi stosunkowo rzadko, ponieważ większość systemów finansowo-księgowych przewiduje możliwość porównywania wartości wynikających z JPK_VAT z tymi znajdującymi się w VAT-7. Z kolei druga z wymienionych rozbieżności okazała się pomyłką. Zapomniano, że odliczanie VAT naliczonego jest prawem podatnika, z którego na dodatek może skorzystać w innych miesiącach rozliczeniowych niż ten, w którym został wykazany przez jego kontrahenta podatek należny.

Trzeci rodzaj nieprawidłowości wymaga poświęcenia większej uwagi. Jest on bezpośrednio związany z propozycjami wprowadzenia rozwiązania umożliwiającego bieżące sprawdzanie statusu VAT kontrahentów (czy też automatyczne otrzymywanie informacji w przypadku zmiany statusu poszczególnych z nich). Jego funkcjonalność powinna sprowadzać się do pobierania informacji na temat podmiotów gospodarczych jednocześnie ze wszystkich baz, które MF uzna za istotne z punktu widzenia przestrzegania zaproponowanych zasad należytej staranności (o których będzie mowa w kolejnym punkcie). Zaliczyć do nich należy, przykładowo: KRS, CEIDG, REGON, rejestr podatników VAT czy też system VIES.

Trzeba przy tym podkreślić, że istnieje możliwość weryfikacji danych w przedmiotowych bazach. Problem praktyczny polega jednak na tym, że jest to proces niezwykle czasochłonny, a w przypadku podmiotów przeprowadzających transakcje z tysiącami kontrahentów – nawet niemożliwy do wykonania. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim ograniczenie, które polega na możliwości kierowania wyłącznie pojedynczych zapytań (i to na poszczególnych serwisach), a dodatkowo potrzeba ewidencjonowania otrzymywanych wyników. W takiej sytuacji konieczna wydaje się automatyzacja procesu. W przeciwnym wypadku postulat każdorazowego weryfikowania statusu kontrahentów będzie w dalszym ciągu nie do zrealizowania. Za atrakcyjnością automatyzacji przemawia dodatkowo fakt, że szereg firm zaczęło korzystać z funkcjonujących na rynku narzędzi o bardzo zbliżonym charakterze. Niestety nie ma informacji na temat tego, aby podobne narzędzie miało zostać udostępnione podatnikom.

Testy przeprowadzane przez ANALIZATOR_JPK są z każdym miesiącem coraz bardziej zaawansowane. Aktualnie dotyczą one nie tylko JPK_VAT, ale również struktur na żądanie (czy też informacji z różnych struktur, które są w ramach poszczególnych testów ze sobą porównywane).

Kodeks należytej staranności

Od miesięcy podatnicy czekają na opublikowanie kodeksu należytej staranności, czyli listy dobrych praktyk (dotyczących przede wszystkim weryfikacji wiarygodności kontrahentów), których spełnienie „chroniłoby” uczciwych przedsiębiorców. Po zakończeniu konsultacji społecznych w tym zakresie dochodziły głosy, że MF zaniecha decyzji o wprowadzeniu tego typu dokumentu. Argument nawołujący do takiego postępowania (który przybrał na sile po ukazaniu się dokumentu MF zawierającego pewien zbiór możliwych wytycznych) sprowadza się do tego, że kodeks należytej staranności przysłuży się bardziej nieuczciwym profesjonalistom, którzy dzięki jego lekturze zmodyfikują odpowiednio mechanizmy swojego działania celem zmniejszenia prawdopodobieństwa wykrycia. Z kolei praktyczną konsekwencją dla uczciwych przedsiębiorców będzie jedynie zwiększenie zakresu ich obowiązków. Zgodnie jednak z ostatnimi sygnałami, kodeks tego typu ma się jednak pojawić w pierwszym kwartale 2018 r.

Konsekwencje błędów w przesyłanych JPK

Brak złożenia JPK w wymaganym terminie czy też złożenie JPK zawierającego nieprawidłowości może zostać potraktowane jako czyn zabroniony pod groźbą kary na gruncie prawa karnego skarbowego. Dotychczas podejście organów podatkowych było bardzo pobłażliwe (zwłaszcza że urzędnicy sami dopiero uczyli się wprowadzonych rozwiązań). Trzeba jednak pamiętać, że – zgodnie z licznymi zapowiedziami – stan ten ma ulec zmianie jeszcze w 2018 r.

Kolejne pomysły

Według doniesień MF pracuje aktualnie nad JPK_paragony. Z pewnością obowiązek przesyłania tego typu plików stanie się doskonałą zachętą do przejścia na kasy on-line. Ostatnio pojawiły się również głosy na temat wprowadzenia obowiązku przesyłania sprawozdań finansowych w formacie XML. Prace z tym związane są oczywiście w bardzo początkowej fazie, przede wszystkim z uwagi na trudności co do możliwości ustandaryzowania tego rodzaju dokumentów. Kolejnym, naturalnym krokiem MF będzie oczywiście skrócenie okresów, za jakie będą przesyłane JPK_VAT. Na razie nie ma jednak bardziej szczegółowych informacji na ten temat.

Podsumowanie

Wprowadzenie JPK to z pewnością duże ułatwienie dla organów podatkowych. Wydaje się jednak, że ma również pozytywny wpływ na działania podatników. Pozwala im bowiem na przeprowadzanie swojego rodzaju wewnętrznych audytów celem wykrycia nieprawidłowości jeszcze przed zaraportowaniem stosownych danych. Profilaktyka podatkowa z pewnością nabierze nowego znaczenia.

W Onwelo łączymy specjalistyczną wiedzę z zakresu podatków oraz IT i tworzymy nowoczesne rozwiązania, które znacznie usprawniają pracę działów finansowo-księgowych. Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie dotyczącej rozwiązań podatkowych.

Autor: Karol Potocki – Tax Software Team Leader w Onwelo.